اقدامات فوری و ضروری برای مدیریت درمان سکته مغزی در 3 ساعت ابتدایی پس از عارضه مغزی بسیار مهم است اما درمان توانبخشی می تواند تا ماه ها ادامه یابد .لازمه ی زندگی با کیفیت پس از سکته مغزی این است که اقدامات دارویی درست در کنار توانبخشی ، رژیم غذایی و تغییر سبک زندگی صورت گیرد.
همانطور که در مقالات گذشته اشاره کردیم سکته مغزی در اثر ایجاد لخته و گرفتگی در شریان های مغزی (سکته ایسکمیک) و یا خون ریزی در اثر پارگی عروق مغزی (سکته هموراژیک) اتفاق می افتد. طبق آمار مرکز پیشگیری و کنترل بیماری های آمریکا در هر 40 ثانیه یک نفر دچار سکته مغزی می شود.
سکته مغزی یکی از وضعیت های پزشکی حاد است که در صورت بروز نیاز به رسیدگی سریع و اورژانسی دارد. بسته به میزان آسیب، سکته مغزی می تواند سبب بروز مرگ سول های عصبی، ناتوانی های طولانی مدت و حتی مرگ شود. اگر در مواجهه با فردی بودید که سکته کرده بود بدانید که ساعت های اولیه پس از سکته بسیار حیاتی و تعیین کننده هستند. هرچه سریعتر فرد بتواند به بیمارستان منتقل شود احتمالا می توانیم از طیف گسترده تری از آسیب ها جلوگیری کنیم.
مهمترین قدم پس از شروع علائم سکته مغزی تماس با اورژانس (شماره 115) است. اگر خودتان علائم سکته مغزی را داشتید سریعا از نزدیکترین فردی که در اطرافتان هست بخواهید که با اورژانس تماس بگیرد و از او بخواهید که تا رسیدن اورژانس در کنارتان بماند.
در ادامه به اقدامات اولیه ایی که پزشکان برای مدیریت سکته انجام می دهند می پردازیم.
مدیریت درمان سکته مغزی در 3 ساعت اول
بسیاری از بیمارستان ها واحد تخصصی برای رسیدگی به سکته مغزی دارند که در آن تیمی از پزشکان و پرستاران آماده هستند تا مراقبت های اورژانسی برای مدیریت سکته انجام دهند. مراقبت ها و رسیدگی هایی که در 3 ساعت ابتدایی پس از سکته صورت می گیرد در شدت علائمی که باقی می ماند اثرگزار است. پزشکان در این بازه زمانی با تجویز داروهایی خاص اقدام به از بین بردن هرچه سریعتر پارگی و یا لخته خون می کنند که در بسیاری از مواقع می تواند از عوارض دراز مدت آن جلوگیری کند.
مدیریت درمان سکته مغزی ایسکمیک
تجویز داروهایی که به فعال کننده های بافت پلاسمینوژن معروف هستند . این داروها سبب خرد شدن و تجزیه لخته های خونی میشود و جریان عروق مغزی را به حالت نرمال باز می گردانند.
تجویز داروهای رقیق کننده خون مثل آسپرین
ترامبوکتومی برای تخلیه و برداشتن لخته خون
آنژیوپلاستی و گذاشتن استنت در عروق برای گشاد کردن شریان ها
مدیریت درمان سکته هموراژیک
تجویز داروهای کاهنده فشار خون به منظور کاهش جریان خون و توقف خون ریزی
بستن آنوریسم مغزی، فرآیندی که در آن محل پارگی رگ را می بندند تا از خون ریزی بیشتر جلوگیری شود.
تزریق خون به منظور جلوگیری از کم خونی
مهر و موم کردن محل پارگی به منظور جلوگیری از پارگی مجدد عروق
تخلیه مایع مغزی نخاعی از طریق گذاشتن درین که به منظور متعادل سازی فشار مغزی انجام می شود.
انجام جراحی برای برداشتن بخش هایی از جمجمه که از تورم سر و جمجمه جلوگیری می کند.
توانبخشی پس از سکته مغزی
مدت زمان ریکاوری شدن از سکته مغزی بسیار بستگی به شدت آسیب و سرعت رسیدگی پس از سکته دارد.
طبق آمار انجمن سکته مغزی آمریکا، 40 درصد از افرادی که دچار سکته مغزی می شوند علائم خفیفی از کم توانی را تجربه می کنند و 40 درصد دچار علائم متوسط تا شدید می شوند. اما تعداد کمی از افراد (20 درصد) با بهبودی کامل از سکته نجات پیدا می کنند.
به طور معمول فرآیند توانبخشی پس از سکته در بیمارستان آغاز می شود و شامل تیمی از متخصصین مختلف می باشد :
- متخصص مغز و اعصاب
- فیزیوتراپیست
- گفتاردرمانگر
- کاردرمانگر
- پرستاران توانبخشی
- رژیم درمانگر
- مددکار اجتماعی
- روانشناس بالینی
- ریکاوری معمولا متمرکز بر این 3 حوزه است:
- گفتاردرمانی
- توانبخشی شناختی
- فیزیوتراپی
تغذیه پس از سکته مغزی
بسیاری از بیماران بعد از سکته مغزی دچار سو تغذیه می شوند علت عمده آن ایجاد اختلال در بلع و یا کم اشتهایی است بنابراین وجود یک رژیم درمانگر می تواند به تسهیل شرایط ایجاد شده کمک کند. تحقیقات نشان داده است که اگر کمبود مواد غذایی در بدن جبران نشود می تواند احتمال مرگ و میر را افزایش دهد. سو تغذیه ارتباط مستقیمی با دوران نقاهت طولانی و عوارض بستری طولانی مدت در بیمارستان دارد.
رژیم غذایی فردی که دچار سکته مغزی شده است بایستی سرشار از فیبر و سبزیجات، پروتئین های ساده، و غذاهای کم نمک و کم شکر باشد. همچنین مکمل های غذایی خاص ، مواد معدنی و ویتامین ها می تواند به بهبود قوای بدن در دوران نقاهت کمک فزاینده ایی بکند.
برخی از افراد ممکن است دچار مشکلات جویدن و بلعیدن شوند. در این موارد نیز استفاده از لقمه های کوچکتر و غذاهای نرم کمک کننده است. همین طور غذاهای پوره شده و مایع می تواند کمک فراوانی بکنند. غذاهای نرمی مثل تخم مرغ و ماهی آب پز، سیب زمینی، اوتمیل، ماست، و آووکادو از این دسته مواد هستند.
سایر عوارض سکته مغزی
- ضعف عضلات
- اختلال حافظه
- تشنج
- تورم مغزی
- از دست دادن کنترل ادرار
- کاهش سرعت پردازش مغز
اصلاح و میدیرت ریسک فاکتورها به منظور پیشگیری از سکته های آتی
فردی که یکبار دچار سکته مغزی می شود احتمال اینکه مجددا دچار سکته شود بسیار بالا است. تحقیقات نشان داده احتمال تکرار سکته مغزی و قلبی در افرادی که قبلا تجربه سکته داشته اند 4 برابر بیشتر از سایر افراد است.
با وجود اینکه عوامل عود بیماری بسیار گسترده و متنوع است اما ریسک فاکتورهای اساسی وجود دارد که اگر مدیریت و اصلاح شوند از عود مجدد می تواند جلوگیری کند. این عوامل عبارت اند از :
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- مصرف دخانیات
- اضافه وزن و چاقی
- دیابت
- مشکلات قلبی مثل فیبریلازیاسیون دهیلیزی
- کم تحرکی
- رژیم های چرب و پر کربوهیدرات
- مصرف شدید الکل
اغلب ریسک فاکتور های مطرح شده در بالا با تغییر و اصلاح سبک زندگی قابل مدیریت و تعدیل شدن هستند. برخی از راه هایی که به پیشگیری از عود مجدد سکته می انجامند عبارتند از:
- خوردن غذاهای سالم
- محدود کردن مصرف نمک و شکر
- کنترل وزن
- ورزش و داشتن برنامه تحرکی منظم
- ترک سیگار
- داشتن خواب مفید و کافی
- مصرف منظم داروهای فشار خون، کلسترول و دیابت در صورت تجویز
- انجام منظم چکاپ توسط پزشک
یکی از نکات مراقبتی که پس از سکته مغزی بایستی همواره به یاد داشت چکاپ و رصد منظم قلبی است. برخی از پزشکان دستگاه مانیتورینگ پورتابل را پیشنهاد می دهند تا یک هفته پس از سکته فرآیند پایش قلبی ادامه پیدا کند. یک هفته تا یک ماه زمان ضروری برای رصد تغییرات ریتم قلبی است اما بسیاری از پزشکان توصیه می کنند این پایش بهتر است تا دو سال پس از سکته نیز ادامه پیدا کند.
نظرات کاربران